Byzantina Symmeikta, volume 29 (2019).

CONTENTS INCLUDE

Les motifs hellénistiques dans le poème de Léon le Philosophe «Job»
Tatiana SÉNINA (Nonne Kassia)

In his poem “Job” Leo the Philosopher mentions as models for imitation not only Job but also philosophers, poets and other historic personalities. The abundance of Hellenistic allusions in the poem makes a strong feeling that this piece of work was created for people whose mind is more used to Hellenistic rather than Christian cultural symbols. Speaking of virtues, Leo clearly prefers to take examples from the life of ancient philosophers. Plato and the Stoics are for him the teachers of virtue, and he places Socrates among the “people of a high divine life” along with Christian saints. Although the poem makes plenty of appeals to bear grief and poverty, in the end the author asks God not to send too much suffering to anyone but give a chance to lead an undisturbed life, enjoying “some of riches and properties.” In general, Leo in his poem appears more like a humanist and Hellenist, than as a Christian traditionalist.

Η συμβολή της μελέτης των διαθηκών της παλαιολόγειας περιόδου στην έρευνα των κοσμικών αξιωμάτων και τιμητικών τίτλων
Σταυρούλα ΣΟΛΩΜΟΥ

The present article examines the secular offices, titles and honorific epithets mentioned in testaments. The term testament is used here not only in its strictly legal sense, the disposal of property, but also in the wider one, that of confession, advice, political direction and monastic foundation. The purpose and the demands of the testator dictate the frequency and the kind of offices and titles. Τhey correspond to the government, army and judicial power. Both the highest offices and titles are attested as well as the lowest ones, and they crop up in testaments after the middle of 14th century, when court lists are absent. The reference to the office of basileus is made when the emperor, apart from holding his usual role, is called upon as guardian (trustee) of the testament, restorer or donor of monasteries and receiver of charities. The title despot is the one most commonly mentioned, whereas, the wide use of the honorific epithets doulos, oikeios, pansebastos sebastos is confirmed. Both the social status and the family networking of the testators are obvious

From Gortyn to Heraklion? A Note on Cretan Urbanism During the 8th Century
Salvatore COSENTINO

Η Γόρτυνα παρότι είναι μια από τις πιο γνωστές αρχαίες πόλεις της Κρήτης και έχει μελετηθεί επαρκώς από αρχαιολογική άποψη, είναι αβέβαιο εάν στις αρχές του 8ου αιώνα εξακολουθούσε να είναι ακόμα η έδρα του κυβερνήτη του νησιού. Το παρόν άρθρο συνηγορεί υπέρ της πιθανότητας της μεταφοράς της έδρας του ἄρχοντος Κρήτης, δηλαδή του διαδόχου του παλαιού ἀνθυπάτου,  στο Ηράκλειο (ή ίσως στην Κνωσό). Η μεταφορά αυτή θα μπορούσε να είχε πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο ενός γεωστρατηγικού μετασχηματισμού των σχέσεων μεταξύ Κωνσταντινούπολης και Κρήτης, ο οποίος επήλθε μετά τη μουσουλμανική κατάκτηση της Καρχηδόνας.  Το περιστατικό αυτό  οδήγησε στην ενίσχυση της οικονομικής σημασίας των κέντρων που βρίσκονται στη βόρεια ακτή του νησιού, εις βάρος των νοτίων ακτών. Τούτο φαίνεται ότι είχε ως αποτέλεσμα την ενίσχυση του οικισμού του Ηρακλείου, το οποίο, πολύ πριν από την άφιξη των Αράβων στο νησί, πρέπει να είχε λάβει ήδη κατά τον όγδοο αιώνα, τον ρόλο του νέου πολιτικού κέντρου του νησιού

Iδεολογικές αντιπαραθέσεις στα Βαλκάνια. Η προπαγανδιστική χρήση της λατρείας του αγίου Δημητρίου (τέλη 12ου-13ος αι.)
Στέλιος ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

St Demetrius, the patron of Thessaloniki through the ages, became the subject of an ideological dispute between the second Bulgarian State and the Byzantine empire (end of 12th c. and throughout the 13th century).The Bulgarians and Vlachs of Haemus attempted to appropriate St Demetrius as the divine protector of their revolt (1185/1186).

Τhe Byzantines challenged this founding ideology of the new Bulgarian regime by materialising tsar Ioannitzes' sudden death in front of Thessaloniki's walls (1207) and interpreting the Bulgarian king's end as one of Demetrius’ numerous miracles. According to the author, the Byzantine counter-narrative was not only based on the visualization of St Demetrius' miraculous intervention in 1207 and the new iconographical type of the martyr on horseback, spearing or unhorsing Ioannitzes, but also on Radomeros' miraculous murder presumably carried out by the same saint. This later miracle constitutes a conceived historical parallel to Ioannitzes' death.

A funerary inscription of Chilbudius, magister militum per Thraciam?
George KARDARAS and Pantelis CHARALAMPAKIS

Στηριζόμενοι στη σύντομη μαρτυρία του Προκόπιου για τον στρατηγό της Θράκης Χιλβούδιο (περ.530-533), η οποία διαφωτίζει τη σχέση του με τον οίκο του Ιουστινιανού και τις στρατιωτικές του ικανότητες, οι συγγραφείς εξετάζουν μία χαμένη επιτύμβια επιγραφή από την Κωνσταντινούπολη (“ΕΝΘΑΔΕ ΚΑΤΑ ΚΕΙΤΕ ΧΙΛΙΒΟΥΔΙC ΙΥΟC CΑΝΒΑΤΙΟΥ ΤΕΛΕΥΤΑ ΜΗΝΙ ΝΟΕΝΒΡΙΟΥ ΚΗ ΙΝΔΣΖ ΓΑΜΕΤΗ ΧΙ + ΛΙΒΟΥΔΙΟΥ). Δίνεται έμφαση σε γλωσσολογικά ζητήματα σχετικά με το όνομα Χιλβούδιος καθώς και τη χρονολόγηση της επιγραφής.  Οι συγγραφείς αποδέχονται την αντική καταγωγή του Χιλβούδιου, αν και το όνομά του είναι μάλλον γερμανικό, και ότι υιοθετήθηκε από τον Σαββάτιο/Ιουστινιανό πριν από την άνοδο του τελευταίου στο θρόνο. Το γεγονός αυτό, σε συνάρτηση με την προτεινόμενη χρονολόγηση της επιγραφής το έτος 532/33, οδηγεί τους συγγραφείς στο συμπέρασμα ότι η επιγραφή είναι πολύ πιθανό να σχετίζεται με τον Χιλβούδιο magister militum per Thraciam.

Τεκμήρια της καθημερινής ζωής στο βενετικό Αιγαίο. Τα μεταλλικά ευρήματα των ανασκαφών στο Επάνω Κάστρο της Άνδρου (13ος – 17ος αιώνας)
Ελένη ΜΠΑΡΜΠΑΡΙΤΣΑ

Epano Kastro (Upper Castle) is located on the southeastern part of the island of Andros and was built by the Venetian sovereigns after 1205 (fig. 1). During the period 2004-2010 a research excavation into preeminent parts of the castle was organized by the University of Athens and headed by Assistant Professor Eleni Deliyianni-Doris (fig. 2). The metal finds, mainly from copper alloys and iron, were serving the practical needs of the inhabitants. Based on the archaeological context and mainly on the subsidiary monetary finds, most of them date back to the period of the Venetian rule on the island (1205-1566). They include: lockers (cat.: 1-7, fig.3), keys (cat.: 8-9, fig. 4), revetments (cat.: 10-11, fig. 5), lighting devices (cat.:12-15, fig. 6), fragments of vessels (cat.: 16-26, fig. 7), knives (cat.: 27-31, fig.8), utensils for spinning and sewing (cat.: 32-35, fig. 9), crossbow arrowheads(cat.: 36-39, fig. 10), firearm shots (cat.: 40-42, fig. 10), parts of horseshoes(cat.: 43-44, fig. 11), sockets (cat.: 45-49, fig. 12) and miscellaneous metal components (cat.: 50-54), including iron nails (fig. 13).

Colour in Byzantine Historiography (13th–15th centuries)
EIΡΗΝΗ ΠΑΝΟΥ

To άρθρο πραγματεύεται τη λειτουργία του χρώματος στα κείμενα της βυζαντινής ιστοριογραφίας μεταξύ του 13ου και του 15ου αιώνα. Μέσα από την ανάλυση της χρήσης των χρωμάτων και των αποχρώσεών τους γίνεται σαφές ότι το χρώμα αποτελεί μέσο με το οποίο οι συγγραφείς μεταφέρουν το πολιτικό και θρησκευτικό κλίμα της εποχής, προσφέροντας στον σημερινό αναγνώστη τη δυνατότητα διαφορετικής πρόσληψης της ιστορικής διήγησης.  Για τον βυζαντινό αναγνώστη, το χρώμα εμπεριείχε ιδεολογικούς χρωματισμούς που προσδιόριζαν τη βυζαντινή ταυτότητα σε σχέση με άλλες πολιτικές και θρησκευτικές οντότητες και έτσι προάσπιζε την αυτοκρατορική ιδεολογία σε μια περίοδο έντονων αλλαγών.

Ο βυζαντινός στρατός των Αγγέλων, μέσα από τις περιγραφές των λατίνων αντιπάλων του
Θεοχάρης ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ

There is hardly any information available about the byzantine army under the dynasty of Angeli, about its numbers, composition and performance in battle. With the exception of Choniates no other byzantine gives any useful information. Under this prism the western European sources of the third and fourth crusades could provide valuable information, if properly read. Chronicles such as Historia de expeditione Friderici imperatoris and the Historia Peregrinorum from Germany and the Itinerarium peregrinorum and the Estoire de la guerre sainte of Ambroise from England together with the famous and much read chronicles of Robert Clari and Geoffroi Villehardοuin from France give a very different account than usual about the true capabilities of the byzantine army on the eve of the fourth crusade. The information derived from these sources picture a very grim situation for the byzantine state in general. The army was greatly outnumbered by its foes, without capable leadership and enough reserves to defend even the capital. Nevertheless, when properly handled it could still be a dangerous opponent for the superior crusader armies.

Γράμμα του οικουμενικού πατριάρχη Ιωακείμ Α΄ (1498, Αύγ.) για τα πατριαρχικά σταυροπήγια στη Θεσσαλία . Επίμετρο: Και πάλι για την ανασύσταση της Επισκοπής Γαρδικίου
Δημήτρης ΑΓΟΡΙΤΣΑΣ

In this article an unknown letter of Patriarch Joachim I, concerning the patriarchal stauropegia in Thessaly, is published and commented. The letter is addressed to the ecclesiastical authorities of the Bishopric of Stagoi and the Metropolis of Larissa.It deals with issues related to the patriarchal stauropegia of Thessaly, the payment to the Patriarchate of the so called charatzion, as well as their relations with the Metropolitan of Larissa. The afore-mentioned document is of particular importance as it identifies the time when Dionysios I was metropolitan of Larissa and mentions by name seven patriarchal stauropegia in Thessaly.

Arab apostates in Byzantium: Evidence from Arabic sources
Abdelaziz Muhammad RAMADAN

Το άρθρο πραγματεύεται το θέμα της παρουσίας Μουσουλμάνων Αράβων «αποστατών» στο Βυζάντιο βάσει των ιστοριογραφικών αραβικών πηγών και σε σύγκριση με τις βυζαντινές πηγές. Εξετάζει εξονυχιστικά εάν υπήρχε δυνατότητα παρουσίας μίας μόνιμης αραβικής μειονότητας, η οποία θα είχε τις προϋποθέσεις για ένταξη στη βυζαντινή κοινωνία. Ως εκ τούτου, η εν λόγω δημοσίευση επιδιώκει να αντιμετωπίσει πολλά θέματα όπως: οι συνοριακές κοινότητες ως ένα πρόσφορο περιβάλλον για την αποστασία, τα προσωπικά κίνητρα της αποστασίας, μέχρι ποιό βαθμό οι Βυζαντινοί αποδέχθηκαν αυτούς τους αποστάτες, είτε σε επίσημο είτε σε καθημερινό επίπεδο σχέσεων. Τέλος, αναλύει πώς καθορίστηκε ο βαθμός αφομοίωσής τους στην βυζαντινή κοινωνία.

Influences and interpretations of Byzantine history and culture in the literary work of the Modern Greek writer Nikos Gabriel Pentzikis
Anastasia D. VAKALOUDI

Ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και ανήκει στη λεγόμενη «σχολή της Θεσσαλονίκης» και στη γενιά της δεκαετίας του 1930. Ο Πεντζίκης, στο έργο του, επιθυμεί να αναδείξει το διαχρονικό μεγαλείο της χριστιανικής – βυζαντινής Θεσσαλονίκης, επιλέγοντας την προσωποποίηση της πόλης ως βασικό στοιχείο μυθοποίησης, προκειμένου να δημιουργήσει τον μυθικό χαρακτήρα της πόλης και ταυτόχρονα να της αποδώσει μεταφυσικές ιδιότητες. Γι’ αυτό, ο συγγραφέας προσδίδει ανθρώπινη μορφή στη γενέθλια πόλη του. Ακόμη, συνδυάζει τον Ελληνισμό με τις λαϊκές παραδόσεις, τον μοντερνισμό και τα αυθεντικά, πρωταρχικά και μυθικά στοιχεία της ψυχής του έθνους, που θα μπορούσαν να καταστούν καθολικά πρότυπα και αρχέτυπα της σκέψης. Ο Πεντζίκης συνδυάζει τα στοιχεία του Ορθόδοξου βυζαντινού πολιτισμού και των αρχαίων ελληνικών μύθων με τις επιρροές που έχει δεχθεί από τον μοντερνισμό για να συνενώσει την ανατολική με τη δυτική πνευματική κουλτούρα και τη σύγχρονη ευρωπαϊκή διανόηση.

Byzantine families in Venetian context: The Gavalas and Ialinas family in Venetian Crete (XIIIth-XIVth centuries)
Χαράλαμπος ΓΑΣΠΑΡΗΣ

Οι στρατηγικές των μεγάλων βυζαντινών/ελληνικών οικογενειών στη βενετική Κρήτη κατά τον 13ο και 14ο αι. είχαν ως πρωταρχικό στόχο τη διατήρηση ή και την ισχυροποίησή τους στο νέο πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον. Αν εξαιρέσουμε τον πλέον δυναμικό τρόπο επίτευξης του στόχου αυτού, δηλαδή τις επαναστάσεις, τότε οι κύριες στρατηγικές ήταν από τη μια οι επιγαμίες τόσο μεταξύ των οικογενειών αυτών όσο και με τις νέες βενετικές οικογένειες, και από την άλλη η αστική οικονομική δραστηριότητα. Με τον τρόπο αυτό κατόρθωσαν να διατηρήσουν ή και να ενισχύσουν την έγγειο ιδιοκτησία τους, καθώς και να αυξήσουν τον πλούτο τους. Οι ελληνικές οικογένειες επέδειξαν την απαραίτητη προσαρμοστικότητα, αν και όχι όλες στον ίδιο βαθμό. Έτσι, δεν μπορούμε να μιλάμε για ενιαία στρατηγική των μεγάλων ελληνικών οικογενειών, αλλά για στρατηγικές που υιοθετούνται από κάθε ελληνική οικογένεια ξεχωριστά, ή ακόμη και από έναν κλάδο της ίδιας οικογένειας.